Ima li kraja srpskim iluzijama o Bosni?

Ivor Car

11. srpnja 2007.

Ima li kraja srpskim iluzijama o Bosni?

Evo i novice koju nećete pročitati, jer vas uglavnom zanimaju sise i dupesa. A tužno je to, jer tu je puna bolno istinitih tvrdnji, od kojih neke stvari postaju jasne, gotovo pa definirane. Oni rijetki ipak će čuti da istoricizam, nastao kada postoji dvije istine - 'za danas' i 'za sutra' -, relativizira stečeno znanje i vodi u degradaciju uma, kao i da su epika i mitovi danas izvori povijesne istine te ponešto o izostanku procesa suočavanja društva u Srbiji sa svojom ratnom prošlošću

Sljedeći, nekoliko dana star tekst prenosimo s www.slobodnaevropa.org ...

 

Ima li kraja srpskim iluzijama o Bosni?

Želimir BOJOVIĆ

Na današnjem skupu pod nazivom: «Bosna i Hercegovina: deo srpskog nacionalnog projekta», koji je organizovao Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, istoričarke Latinke Perović i Olivera Milosavljević istakle su da nacionalističke elite u Srbiji i dalje gaje snažne aspiracije ka Bosni i Hercegovini, što, po njima, nije bez opasnosti za društvo u BiH.

A, Sonja Biserko, predsednica Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji, predložila je na današnjoj konferenciji reviziju Dejtonskog sporazuma.

Sonja Biserko naglašava da je pitanje Bosne i Hercegovine veoma važno pitanje za dalje procese na Balkanu i da bi zbog toga Međunarodna zajednica svoj odnos prema Bosni i Hercegovini morala da učini odgovornijim i daleko jasnijim:

“Znači, to je tema u kojoj se sublimira, rekla bih, sve ovo što se poslednjih 15 godina dešavalo na ovom prostoru, ali isto tako i nesnalažljivost i neadekvatno ponašanje Međunarodne zajednice.”

Istoričarka Latinka Perović, kaže da se trenutni problem Bosne i Hercegovine teško može razumeti izvan srpske nacionalističke ideologije, “čiju suštinu čini ideja o velikoj srpskoj državi. To je substrat koji se dva veka ne menja. Iako trpi faktičke poraze u prošlom veku, tri takva poraza, taj se substrat mentalno održava.”

Latinka Perović naglašava da se BiH danas nalazi u istorijskom, kako kaže, «ćorsokaku» iz koga teško može izaći, ako se ne napravi intelektualni i saznajni napor koji bi vodio analizi puta koji je Bosnu i doveo u to stanje. Za te procese, kaže ona, potrebne su ozbiljne istorijske analize, a ne istorizam, koji je danas dominantno prisutan:

“Istorizam nastaje onda kad je danas nešto istina a sutra je istina nešto sasvim drugo. Istorizam relativizira značaj stečanog znanja i vodi u intelektualnu degradaciju usred koje se mi danas nalazimo. Ta intelektualna degradacija vodi moralnoj ravnodušnosti i ne dopušta da uspostavimo pravi odnos prema događajima usred kojih se nalazimo.”

Istoričarka Olivera Milosavljević, naglašava da u srpskom društvu, gotovo, i da ne postoje nikakve nove racionalnosti koje bi bile usklađene sa današnjim vremenom:

“Ostalo je samo ono u šta je pre 100 godina retko ko ozbiljno verovao. Mitovi o takozvanim istorijski i etničkim pravima i epika, kao izvor istorijske istine, koji su umesto sporednog sredstva za mobilizaciju početkom veka na njegovom kraju postali jedini argument i cilj.”

I upravo izostanak procesa suočavanja društva u Srbiji sa svojom ratnom prošlošću, Latinka Perović ocenjuje kao problematičan, ne samo za društvo u Srbiji, već i za dalje demokratske procese društva u BiH:

“Vrlo smo daleko, u naučnom smislu, od bilansa da je rat u Bosni bio agresija na državu koju su priznale UN, da su iz tog rata proizišli najteži zločini i da ih upravo velikodržavna ideja drži još uvek kao deo svoje epske i herojske prošlosti i odlaže njihovo sankcionisanje bez koga zapravo nema ni moralnog ozdravljenja društva. To nastavlja proces razaranja u Bosni ali zaustavlja i napredovanje Srbije, dovodi je u nesporazum sa njenim susedima i destabilizuje čitav region zaustavljajući taj proces integracija.”

Zato je za Sonju Biserko, revizija Dejtonskog sporazuma neophodna. Ta bi revizija, kaže ona, društvo u Bosni i Hercegovini učinilo dominantno građanskim prema kome, nacionalističke elite u Srbiji, ne bi više imale tako izražene pretenzije:

“Dejtonski sporazum koji je bio u funkciji zaustavljanja rata je nažalost utemeljio uređenje Bosne na etničkom principu, odnosno podele, i dok god to bude tako Balkan ostaje trajno izvorište krize. Zato je revizija Dejtonskog sporazuma, na liniji integracije Bosne kao funkcionalne države, ujedno i kraj srpskim iluzijama o Bosni.”